Stefan Łaszewski Herbu Grzymała

W 2025 r. ponownie uczcimy rocznicę urodzin Stefana Łaszewskiego herbu Grzymała. W styczniu złożymy bowiem kwiaty pod jego pomnikiem. Warto zatem przypomnieć, kim był Stefan Łaszewski.

Stefan Łaszewski Herbu Grzymała

Informacji o działalności Stefana Łaszewskiego w internecie jest sporo – począwszy od notki biograficznej na tej >> stronie Kujawsko Pomorskiego Centrum Dziedzictwa (która jednak nie zawiera wzmianki o szlacheckim pochodzeniu), poprzez różne rocznicowe wspomnienia (jak np. tutaj >>), a na filmikach o Łaszewskim skończywszy. Najciekawszy jest chyba ten >>>, który wspomina także o historii rodziny Łaszewskich i ich herbowym pochodzeniu. Rodzina Łaszewskich pieczętowała się bowiem herbem Grzymała, który należy do najstarszych herbów polskich.

Stefan Łaszewski urodził się 8 stycznia 1862 r. w Brąchnówku w powiecie toruńskim (w ich pałacu obecnie mieści się m.in. siedziba Wiejskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego „Edukacja i Przyszłość”). Dlatego właśnie w styczniu Toruń przypomina o osobie dawnego wojewody. Stefan Łaszewski wychował się w tradycyjnej rodzinie ziemiańskiej – jego ojciec, Julian, był działaczem społeczno-gospodarczym i dwukrotnie posłował do sejmu pruskiego. Ród to na Pomorzu znany i licznie rozrodzony. Te i inne informacje dostępne są w internecie. Przypomnijmy jedynie, czym Stefan Łaszewski, adwokat, zajmował się w Toruniu.

Stefan Łaszewski w Toruniu

Kształtowanie granic Polski po I wojnie światowej było skomplikowanym i długotrwałym procesem. Dla nas ważne jest to, że tereny Pomorza (województwa pomorskiego) były początkowo zarządzane przez Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej, utworzone w sierpniu 1919 r. Dokładnie w tym samym czasie Stefan Łaszewski został delegatem tego Ministerstwa, zaś jego celem był prowadzenie negocjacji z władzami niemieckimi m.in. w Toruniu w sprawie realizacji postanowień Traktatu Wersalskiego, który Pomorze przyznawał Polsce.

W październiku 1919 r. został wojewodą pomorskim (w randze podsekretarza stanu). Po objęciu stanowiska urzędował w Poznaniu (Toruń nie był jeszcze w polskich rękach). Do Torunia przeniósł się na początku 1920 r. kiedy miasto stało się polskie i tutaj zorganizował Urząd Wojewódzki (w budynku dawnej Szkoły Rzemieślniczej, obecnie Collegium Maius). Wojewodą pozostał krótko, jedynie do lipca 1920 r., kiedy to ustąpił ze stanowiska w wyniku politycznych nacisków.

Po dymisji został sędzią Sądu Najwyższego, a później prezesem Najwyższego Trybunału Administracyjnego.  Zmarł nagle w Warszawie 22 marca 1924 r. Został pochowany na cmentarzu w Pelplinie.

Pomnik Łaszewskiego

Społeczeństwo Pomorza nie zapomniało o swoim wojewodzie. Już w 1925 r. w Toruniu powstał pomnik poświęcony Stefanowi Łaszewskiemu, odsłonięty 3 maja (jego historia została ciekawie opisana tutaj >>>>). Jednak po wkroczeniu do Torunia wojsk niemieckich w 1939 roku został on zburzony. Dopiero w 1997 r., z inicjatywy ówczesnego senatora Jana Wyrowińskiego, doszło do odbudowy monumentu, który został uroczyście odsłonięty 11 listopada 1997 roku.

Pomnik ten (będący wierną kopią przedwojennego) stoi obok dawnego Urzędu Wojewódzkiego Pomorskiego, czyli znanego wszystkim Collegium Maius należącego do UMK. Właśnie pod tym pomnikiem w styczniu każdego roku składane są kwiaty. W uroczystości tej uczestniczą także przedstawiciele Oddziału Związku Szlachty Polskiej w Toruniu.

Poniżej zdjęcie z uroczystości odsłonięcia pomnika w 1925 r. (z zasobów NAC).

A tak swoją drogą to jestem przekonany, że Stefan Łaszewski musiał mieć kontakt z rodziną Dzięgielewskich, choćby przez osobę prezydenta Stefana Michałka.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *