W pierwszą wiosenną sobotę, 23 marca 2019 r., odbyło się spotkanie członków i sympatyków toruńskiego Oddziału Związku Szlachty Polskiej. Goście przybyli do dworu p.p. Korsaków na Wyrębie (Balin koło Rypina), na Ziemi Dobrzyńskiej.
Piękna pogoda oraz gościnność gospodarzy były okazją do zwiedzenia dworu (na zewnątrz i w środku) oraz interesujących okolic. Przewodnikiem był oczywiście Michał Korsak, który ze swadą opowiadał o historii założenia oraz okolicznych rezydencjach. Swoją wiedzą na tematy historyczno-architektoniczne dzieliła się także gospodyni, Beata Kazimierska-Korsak, Prezes Oddziału Toruń ZSzP.
Pierwszym przystankiem był pałac we wsi Długie (gmina Wąpielsk). To piękny obiekt, wybudowany w połowie XIX w., obecnie niestety zamknięty dla zwiedzających. Więcej informacji o pałacu na tej stronie – Pałac we wsi Długie.
Zatrzymaliśmy się także przy pałacu w Wąpielsku. To interesujący obiekt, w którym kiedyś był Prezydent Ignacy Mościcki. Obecnie to obiekt prywatny i nie jest udostępniony do zwiedzania. Nie mniej jednak cieszy piękna elewacja oraz park. Więcej informacji tutaj – Pałac w Wąpielsku.
Więcej czasu poświeciliśmy na zwiedzenie zabytków w Radzikach Dużych. Można tam obejrzeć ruiny zamku rycerskiego wybudowanego w XV w. przez Andrzeja Ogończyka h. Ogończyk, sojusznika Krzyżaków. Szczegółowe informacje o zamku – Zamek w Radzikach.
Z podobnego okresu co zamek pochodzi kościół św. Katarzyny w Radzikach Dużych. Kościół można było zwiedzić, zaś proboszcz ciekawie opowiadał o jego historii. Więcej o kościele na tej stronie – Kościół św. Katarzyny w Radzikach Dużych.
Największe chyba wrażenie zrobiły jednak ruiny pałacu w Radzikach Małych. Jego obecny stan to wynik pożaru oraz lat zaniedbań. Być może obiekt przynosił pecha swoim właścicielom? Grąbczewscy herbu Nałęcz – w obawie przed konfiskatą majątku po powstaniu styczniowym – musieli sprzedać pałac Gniazdowskim. Gniazdowscy z kolei zostali aresztowani przez Selbstschutz i zamordowani. Szczegóły na tej stronie: Pałac w Radzikach Małych.
Fot. Karol Sienkiewicz
Jeśli Pląskowscy – to wszystko jasne.
Herby małżeńskie to Oksza i herb własny Czapskich.
Czyli Józef Pląskowski, starosta brodnicki, +1773,
oraz jego żona Rozalia Hutten-Czapska, +1755.
Oboje są pochowani u reformatów w Brodnicy.
Trumny zachowane po dziś dzień.
Także epitafium fundowane przez ich syna Andrzeja, kanonika warmińskiego.
Tutaj: https://pl.wikipedia.org/wiki/Parafia_Niepokalanego_Pocz%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_Brodnicy
Idąc dalej – freski w Radzikach Małych muszą pochodzić z połowy XVIII w.
Tym bardziej szkoda, że tak niszczeją…
A tutaj jest biogram Józefa Pląskowskiego, starosty brodnickiego.
https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jozef-plaskowski-h-oksza
Widzę, że Komisja Wywodowa czuwa wszędzie 🙂
Niezwykłe i unikatowe polichromie sarmackie_ Malowidła ścienne w salonie (pokoju paradnym, sali wielkiej) zajmującym ryzalit środkowy dworu alkierzowego w Radzikach Małych na Ziemi Dobrzyńskiej, w gminie Wąpielsk, powiat rypiński, województwo kujawsko-pomorskie. Autor malowideł nieznany, czas powstania ok. 1735 r. (dolna cezura czasowa). Na przestrzeni XVIII i I ćwierci XIX w. majątek należał do rodziny Pląskowskich h. Oksza przybyłych tu z Prus Królewskich. Dekoracja malarska powstała na zlecenie Józefa Pląskowskiego, późniejszego starosty brodnickiego, nie wcześniej jednak niż po jego ślubie z Rozalią z Czapskich h. Leliwa czyli pod koniec II ćwierci XVIII wieku.
Malowidła przedstawiają szereg scen o tematyce alegoryczno-symbolicznej. W opracowaniu konserwatorskim określono je wówczas w całości wszystkie jako: „Obraz harmonii bytowania człowieka w naturze”. Zapewne dzisiaj, już bez obawy użycia słowa „szlachta”, można by zatytułować je w nieco inny sposób: „Sarmacki obrazem szczęśliwego życia szlachcica-ziemianina”, w następujących stwierdonych in situ obrazach:
1. Odpoczynek myśliwych w lesie
2. Łowy na niedźwiedzia
3. Personifikacja cnót
4. Portret rycerza
5. Cztery pory roku-Wiosna
6. Cztery pory roku-Jesień
7. Cztery pory roku-Lato
8. Cztery pory roku-Zima
9. Krajobraz marynistyczny
10. Pałac-Dom (siedziba-Dwór)
11. Herby-Leliwa i Oksza
12. Pejzaż z ruinami antycznymi
13. Pejzaż panoramiczny-Oblężenie miasta(?)
14. Dekoracja podstawy kominka-medalion z portretem męskim (szlachcic w zbroi husarskiej z siedzącym na chełmie ptaszkiem)
15. Dekoracja podstawy kominka-medalion z portretem kobiecym (dama w stroju rzymskim)
Podłoże dla malowideł stanowi jednowarstwowy tynk wapienno-piaskowy z dodatkiem drobin węgla drzewnego, konopi lub lnu, wykonany na podłożu ceglanym.
[Na podstawie „Dwór w Radzikach Małych -XVIII wieczna polichromia salonu, program ideowy dekoracji wraz ze wstępnym jej opisem” autor: mgr Danuta Krakowiecka-Górecka, Toruń 1991 r. WKZ Oddział we Włocławku]
Problem polega na tym, że pomiędzy 1990 r. (czas badań) a 2019 r. minęło prawie 20 lat, a polichromie są w coraz gorszym stanie… A swoją drogą to zbiorę dostępne informacje o tym dworze i zrobię z tego osoby wpis na tej stronie.
To dobry plan Panie Karolu, ale czy Delegatura Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Włocławku nabierze chęci do ratowania tego unikatowego zabytku kultury szlacheckiej, który przecież podlega jej pieczy? Oby tak się stało (!).